بی‌تردید شما نیز با پارچه‌های کتان آشنا هستید و در زندگی خود بارها از آن استفاده کرده‌اید. لباسی که از این پارچه ساخته می‌شود، در مقابل گرما، سرما و خشکی متعادل است و به بدن چسبانده نمی‌شود. همچنین، حرارت را منتقل می‌کند و باعث کاهش تعرق می‌شود.” البته بسیاری از مردم این پارچه را یکی از قدیمی‌ترین و پرطرفدارترین نوع پارچه‌ها می‌شناسند و از این رو می‌توان به سادگی به قدمت آن اشاره کرد. خصوصیاتی که این پارچه را جذاب و محبوب کرده‌اند، باعث شده است که به آن لقب “پادشاه پارچه” داده شود.
اما سؤال اصلی این است که چرا پارچه کتان به این اندازه محبوب است و چرا نباید در تولید لباس‌های مختلف از این نوع پارچه غافل شد؟ ما در اینجا قصد داریم به این سؤال پاسخ دهیم و به بررسی جزئیات بیشتری درباره پارچه کتان بپردازیم تا به پاسخگویی به این سؤال برسیم. لذا، همراه ما باشید.
هرآنچه درباره پارچه کتان باید بدانید!
تاریخچه پارچه کتان
همواره برای انسان، جایگاه و زمانی که یک محصول وارد زندگی او شده و استفاده از آن آغاز شده است، مهم بوده است. از این رو تاریخچه تولید یک محصول را می توان بسیار پر اهمیت دانست. پارچه کتان نیز از این قاعده مستثنی نیست. پارچه کتان، یکی از قدیمی‌ترین نوع پارچه‌هایی است که بشر هنوز هم در حال حاضر از آن استفاده می‌کند. باستان‌شناسان توانسته‌اند قدیمی‌ترین نمونه‌ی پارچه کتان رنگ شده را در غارهایی قبل از تاریخ را در کشور گرجستان کشف کنند. قدمت این پارچه‌ها به حدود ۳۶ هزار سال قبل باز می‌گردد. همچنین، باستان‌شناسان موفق به کشف نمونه‌های دیگری از پارچه کتان شده‌اند که متعلق به کشور سوئیس است. این پارچه‌ها در مناطق مسکونی اطراف دریاچه سوئیس کشف شده‌اند و قدمت آنها به حدود ۸ هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.
فراوری
از آنجا که در گذشته، رویش گیاه کتان با چالش‌هایی روبرو بود و همچنین تولید پارچه از آن مشکل بود، این پارچه در مناطقی مانند مصر باستان به عنوان یک کالای لوکس شمرده می‌شد. پارچه کتان، از الیاف گیاه کتان ساخته می‌شود. الیاف کتان از ساقه گیاه کتان استخراج می‌شوند و پس از فرآیندهایی مانند خیساندن و پرداختن، به پارچه‌ای نرم و محکم تبدیل می‌شوند. این پارچه دارای ویژگی‌هایی نظیر مقاومت در برابر حرارت، جذب رطوبت و تنفس پوست است. همچنین، به دلیل نچسبیدن به بدن و تأثیر کمتر در تولید عرق، در فصول گرما و سرما بسیار مناسب است.
اهمیت پارچه کتان
پارچه کتان در تولید انواع لباس‌ها، مانند پوشاک روزمره، پوشاک مجلسی و پوشاک تابستانی، استفاده می‌شود. همچنین، این پارچه در تولید حوله‌ها، پتوها و رومیزی‌ها نیز کاربرد دارد. همچنین پارچه کتان به دلائل متعددی در گذشته به عنوان یک کالای لوکس شمرده می شد، این دلائل عبارتند از:
۱. محدودیت در رویش گیاه کتان: گیاه کتان برای رشد به شرایط خاصی نیاز دارد و در مناطقی که شرایط آب و هوایی و خاکی مطلوب برای رشد آن فراهم نباشد، رشد کمی دارد. این موضوع باعث محدودیت در تولید کتان می شد و ارزش آن را افزایش می داد.
۲. پرداختن و فرآوری پارچه کتان: تهیه و فرآوری پارچه کتان در گذشته زمان و دقت زیادی می طلبید. فرآوری گیاه کتان شامل مراحل خیساندن، پرداختن و نخابیدن الیاف بود که نیاز به دانش و تخصص خاصی داشت. این فرآیند ها باعث افزایش هزینه و زحمت کاری زیادی می شدند.
۳. نداشتن جایگزین مناسب: در گذشته، گزینه های جایگزین پارچه کتان به مقدار کافی در دسترس نبودند. در نتیجه، پارچه کتان به دلیل ویژگی های خاص خود مانند مقاومت در برابر حرارت، جذب رطوبت و تنفس پوست، در برخی مناطق به عنوان یک کالای لوکس محسوب می شد.
اما با پیشرفت تکنولوژی و روش های تولید پارچه، استفاده از پارچه کتان به مرور زمان رایج تر شده و امروزه در بسیاری از نواحی جهان به صورت گسترده استفاده می شود.
پارچه کتان چیست؟
کتان یکی از محبوب‌ترین الیاف طبیعی است که در تولید پارچه استفاده می‌شود. الیاف کتان از گیاه کتان استخراج می شود. این گیاه سالانه کشت می‌شود و طول آن حداکثر تا ۱۲۰ سانتیمتر و قطر آن بین ۸٫۱ تا ۱۶٫۱ اینچ است. تخم‌های این گیاه در ماه‌های اردیبهشت و خرداد کاشته می‌شود و در عرض سه ماه به طول کامل رشد می‌کند. برای رشد بهتر کتان، هوای سرد و نسبتاً مرطوب و وجود بارندگی مناسب ضروری است.
ساختمان داخلی الیاف کتان بیشتر از پنبه است و وجود کریستالین‌های زیاد در آن باعث می‌شود خصوصیات فیزیکی آن با پنبه متفاوت باشد. الیاف کتان نسبت به پنبه حاوی مواد غیرسلولزی بیشتری می‌باشد، این مواد غیرسلولزی شامل چربی، مواد رنگی، همی‌سلولز و سایر مواد مشابه است.
مقطع طولی الیاف کتان معمولاً استوانه‌ای صاف یا مارپیچی است، اما شکل روبان یا نوار طبیعی آن مشابه پنبه است. الیاف کتان معمولاً نرم و شفاف هستند و هر چه مقدار چربی در آن بیشتر شود، شفافیت آن نیز بیشتر خواهد بود. جالب است بدانید که بهترین نوع الیاف کتان معمولاً در مناطق شمال فرانسه، ایرلند و بلژیک تولید می‌شود.
امروزه پارچه کتان به صورت عمده در فروشگاه‌های بسیاری عرضه می‌شود. پارچه کتان نخ برای دوخت انواع مانتو و شلوار استفاده می‌شود. از ویژگی‌های جذاب این پارچه می‌توان به آبرفت کم (تقریباً ۲٪)، تهویه خوب هوا و سازگاری عالی با پوست بدن و عدم ایجاد حساسیت‌ها اشاره کرد.
خصوصیات پارچه
۱. خنکی و تهویه: پارچه کتان بافت بازی دارد و اجازه تهویه هوا و عبور هوا را به بدن می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود که در فصول گرما و آب و هوای گرم، پوست تنفس کند و خنک بماند. به این خصوصیت پارچه تنفس پارچه نیز می گویند. عموما تنفس پارچه در الیاف طبیعی بوده و در الیاف مصنوعی این خصوصیت وجود ندارد.
۲. جذب رطوبت: کتان توانایی جذب رطوبت را دارد و تا ۲۰٪ وزن خود را به صورت مستقیم رطوبت جذب می‌کند. این ویژگی به معنای جذب عرق و خشک نگه داشتن بدن است و باعث حفظ خشکی و راحتی پوست شما در طول روز می‌شود.
۳. مقاومت در برابر کشش: الیاف کتان به طور طبیعی استحکام بالایی دارند و در برابر کشش مقاومت می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود پارچه کتان در طول زمان کمتر کشش یا تغییر شکل دهد. این مسئله باعث دوام بیشتر پارچه می شود.
۴. مقاومت در برابر حشرات: پارچه کتان به طور طبیعی مقاومت بالایی در برابر حشرات دارد. الیاف کتان حاوی موادی است که مورد علاقه حشرات نیستند و از حمله آنها جلوگیری می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود پارچه کتان بدون نیاز به استفاده از مواد شیمیایی حشره‌کش به راحتی و بدون هیچ مشکلی مورد استفاده قرار گیرد.
۵. مقاومت در برابر اسید: پارچه کتان مقاومت خوبی در برابر اسیدها دارد و در مقابل اثر اسیدها ماندگاری خوبی از خود نشان می دهد. این ویژگی باعث می‌شود که پارچه کتان در برابر مواد شیمیایی و لکه‌زایی از اسیدها مقاومت نشان دهد. این خصوصیت پارچه خیال شما را از دوام بالای آن راحت می کند.
به طور کلی، پارچه کتان به دلیل خصوصیات طبیعی مانند خنکی، تهویه، جذب رطوبت، مقاومت در برابر حشرات و اسیدها، مورد علاقه طراحان مد و مصرف کنندگان قرار می‌گیرد. همچنین، این پارچه از لحاظ زیبایی و بافت طبیعی نیز جذابیت بسیاری دارد و به همین دلیل در دوخت لباس‌های مختلف استفاده می‌شود. این خصوصیات کتان باعث شده تا امروزه پارچه کتان به عنوان یک جنس با کاربردهای متنوع در لباس‌ها و محصولات بافته شده مورد استفاده فراوان قرار گیرد. همچنین درباره مقاومت پارچه کتان در برابر حرارت، این الیاف تا دمای ۱۲۰ درجه سانتیگراد قابل تحمل بوده و تنها به اثر زرد شدن محدود می‌شود. این نکته مهم است که دما و شرایط حرارتی ممکن است بسته به نوع پردازش و استفاده از پارچه کتان متغیر باشد. بنابراین، در صورت نیاز به شستشوی پارچه کتان در دماهای بالاتر از ۱۲۰ درجه سانتیگراد، بهتر است به راهنمایی تولیدکننده یا برچسب مراجعه شود.
کاربرد های پارچه
۱. لباس‌ها: کتان به عنوان جنس اصلی یا ترکیبی در دوخت انواع لباس‌ها مانند شلوار، پیراهن مردانه، مانتو و دیگر لباس‌های مردانه و زنانه استفاده می‌شود. پارچه کتان باعث ایجاد استحکام، براقیت و ظاهری منحصر به فرد در لباس‌ها می‌شود.
۲. صنایع نساجی: کتان به عنوان جنسی قوی و مقاوم در صنعت نساجی استفاده می‌شود. از پارچه کتان می‌توان برای دوخت و دوز پارچه‌های مختلف، نخ بخیه و محصولات بافته شده با چرم استفاده کرد.
۳. صنعت کاغذ: الیاف کتان در تولید کاغذ نیز استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، اضافات کتان در کاغذهای سیگار، اسکناس و کاغذ نوشته استفاده می‌شوند.
۴. صنعت حوله و دستمال کاغذی: به دلیل قدرت جذب بالای آب، پارچه کتان در تولید حوله، دستمال کاغذی و محصولات مشابه استفاده می‌شود.
۵. صنعت دکوراسیون داخلی: کتان در تولید روکش صندلی، پرده، ملافه و کوسن‌های دکوراتیو استفاده فراوانی می‌شود.
۶. کاربردهای تاریخی: در گذشته، پارچه کتان در عایق سازی، صحافی، طناب‌های ماهیگیری و بادبان‌ها استفاده می‌شد. همچنین، در مصر باستان، از پارچه کتان برای مومیایی کردن اجساد استفاده می‌شده است.
همچنین، مقبره توت‌عنخ‌آمون که در سال ۱۹۲۲ کشف شد، پرده‌هایی از کتان داشت که قدمت آنها به ۱۲۵۰ سال قبل از میلاد برمی‌گشت و هنوز هم در حال حاضر سالم هستند. این نشان می‌دهد که پارچه کتان با دوام و مقاوم است و تاریخچه ای ارزنده همراه با خصوصیات جالب را همزمان با خود دارد.
